Оқу адамзаттың жан-жақты да белсенді болуына ықпал ететінін және жеке тұлғаның дамуы мен қалыптасуындағы маңызды функцияны атқаратынын мойындай отырып, қоғамды дамытудағы басым міндеттердің бірі ретінде оқуды қолдауды қарастыра келе, ҚР Ұлттық академиялық кітапханасы «Бір ел – бір кітап» акциясын жыл сайын жүзеге асыруды ұсынады.
1. Жалпы ережелер
1.1 Осы Ереже «Бір ел – бір кітап» акциясын өткізу тәртібін, мәртебесі мен мақсат-міндеттерін айқындайды.
1.2 Акция мекемесіне жататындар:
1.3. Акцияның мақсаты: оқу мәдениетін дамыту және қолдау, тарихи-мәдени және рухани мұрамызды сақтау, ана тілімізге деген қамқорлық қатынас.
1.4. Міндеттері:
1.5. Акция мазмұны: Бүкіл елдің бір кітапты бір мерзімде оқып шығуы және талқылауы. Осы кітапқа арнап, түрлі іс-шаралардың өткізілуі.
Акцияны өткізу үшін ауызша сұрау, телефон арқылы сұрау немесе сауалнама жүргізу арқылы оқу орындарындағы, ұйымдардардағы, мекемелердегі азаматтардың ұсыныстарын білу жолымен кітап таңдалады.
1.6. Акцияға қатысу үшін қаралатын кітаптар:
а) ұлттық гуманизм идеялары мен жалпы азаматтықты, тарихи-мәдени дәстүрлерді, тарихи тамырластық пен осы заманғы еліміздің дамуын бейнелейтін;
б) жанрлық жағынан сан алуан;
в) көркемдік құны жоғары;
г) барлық жастағылар үшін қызықты;
д) кітапханалар мен кітап дүкендерінде саны жеткілікті;
е) пікір сайыстыруға ынталылық тудыратындай.
Акцияға қатысу үшін БАҚ және телекомпаниялар мен радиостанциялардың, басылымдардың жеке тілшілері, сондай-ақ басқа да шығармашылық бірлестіктер мен жеке тұлғалар шақырылады.
2. Акцияға әзірлік пен оны өткізу жетекшілігі
2.1.Акцияны өткізу мен әзірлеу үшін Қазақстанға танымал жазушылардан, ғалымдардан және қоғам қайраткерлерінен тұратын ұйымдастыру комитеті құрылады.
2.2. Ұйымдастыру комитеті:
· акцияны өткізу үлгісін, мерзімі мен тәртібін анықтайды;
· акция үшін таңдалған кітапты бекітеді;
· акция нәтижелерін бекітеді;
· БАҚ арнап хабарлама дайындайды.
2.3. Акция шаралары ұйымдастыру комитеті белгілеген күні өткізіледі.
2.4. Ұйымдастыру жұмыстарын жүзеге асыру үшін акцияны өткізумен және оны әзірлеумен айналысатын жұмыс тобы құрылады.
3. Акцияға қатысу тәртібі
3.1. Акцияға жеке және ұжым болып қатысуға болады.
3.2. Акцияға Қазақстанның барлық тұрғындары, барлық оқу орындары, кез келген ұйымдар мен мекемелер қатыса алады.
3.3. Акцияға қатысуды қалағандар, ол жайында ұйымдастыру комитетіне пошта, телефон, электронды пошта арқылы хабарласуға тиіс.
3.4. Акция барысында өткізілетін шара түрлері сан алуан болуы мүмкін:
Сынып сағаттары, әдеби кештер, талқылау, кітап жайлы көрсетілімдер мен талқылаулар, жазушылармен, актерлармен кездесулер, телемарафондар, клуб отырыстары, инсценировкалар, спектакльдер және т.б..
4. Өткізілу уақыты
4.1. Акцияны өткізу мен әзірлік науқаны акция туралы жариялаған күннен басталады. Дайындық кезеңінде акцияны өткізу бойынша әдістемелік ұсынымдар – плакаттар, кітап туралы буклеттер, үнпарақтар шығарылады.
4.2. Акцияны өткізу уақыты - 24 – 30 қыркүйек 2014 жыл.
5. Қорытындылау
5.1. Акция қорытындысын жіберілген материалдар бойынша ұйымдастыру комитеті шығарады.
5.2. Қорытындылау үшін қабылданатын материалдар:
- іс-шараларды сипаттау;
- видео және фотоматериалдар;
- мультимедиалық материалдар;
- АҚРҰАК, ҚРКА сайттарына берілген ақпараттық мақалалар.
5.3. Акцияны өткізу нәтижелерін қорытындылауда баяндалуға тиістілер: Қатысушылар саны, Акцияға қатысу тәсілі, барынша ат салысқан аймақтарды, қалаларды, ауылдарды атау, Акцияны ұйымдастыруда кітапханалардың ролін бағалау.
5.4. Аяқтау кезінде Акцияның ең белсенді қатысушылары анықталады және қорытындысы шығарылады.
5.2. Қорытынды хабарлама ҚР Ұлттық академиялық кітапханасы мен ҚР Кітапханашылар Ассоциациясы сайттарында жарияланады.
Қазақстандық «Бір ел – бір кітап» жобасының идеясы АҚШ-та өте танымал болған «Бір кітап, бір Чикаго» және «Егер Сиэтлдің бүкіл тұрғыны бір кітапты оқыса» деген кітапханалық жобаларына негізделген. Шартқа сәйкес бүкіл қала тұрғындары бір мезгілде бір шығарманы оқуға тиіс.
Бір кітапты жалпы қала болып оқу идеясы АҚШ-тың солтүстік-батысындағы ірі қала Вашингтон штатына қарасты – Сиэтл көпшілік кітапханасының кітап орталығы тарапынан ұсынылған. 1998 жылы «Егер Сиэтлдің бүкіл тұрғыны бір кітапты оқыса» тақырыбымен алғаш өткізілген акцияның мақсаты – Сиэтл халқының бірлігін нығайту және оларға оқуды насихаттау. Бұдан соң осыған ұқсас мәдени шаралар Чикаго, Буффало, Рочестер қалаларында да ұйымдастырылды.
«Бір кітап, бір Чикаго» (One book, one Chicago) бағдарламасы Чикаго жұртшылығына белсенді ықпал ету арқылы Чикаго көпшілік кітапханасында басталды. Оның негізгі мақсаты қаланың ересек тұрғындары мен жастарын бір кітапты бір уақытта оқуға және оны ұжым болып - отбасында, жұмыста жолдастары мен таныстары арасында, кітапханаларда, оқу мекемелерінде, кітап дүкендерінде, діни ұйымдарда, кафелерде және басқа да қоғамдық орындарда талқылауға ынталандыру болып табылады. Бұл - қаланың кенеттен кітапсүйерлер клубына тән өзгерістермен құбылатын күні.
2000 жылдың қазан айында Чикаго қаласында «Чикагода кітаптар апталығы: Оқуға құмар қала» тақырыбымен тұңғыш рет қалалық фестиваль өтті. Осы фестиваль аясында қоғамдық талқылаумен және авторлар баяндамаларымен бірге кітап тұсаукесерлері, сондай-ақ семинар, экскурсия секілді басқа да шаралар ұйымдастырылды. 7 апта бойы Чикагоның он мыңдаған халқына ауқымды іс жүргізіліп болған соң, Пулитцеров сыйлығына лайық деп танылған американ жазушысы Харпер Лидің (1926 ж.) «Убить пересмешника» (1960 ж.) атты романы талқылауға түсті. Кітап авторы бүкіл әлем мен осы замандық Чикаго үшін өзекті болған толеранттық және нәсілшілдік сияқты маңызды мәселелерді алға тартады.
Бүгінде «Бір ел – бір кітап» жобасының идеясы әлемдегі көптеген елдерге кең тараған (Испания, Латын Америкасы елдері және Корея т.б.). «Сто лет одиночества» романының авторы Габриэль Гарсиа Маркестің 80 жылдығына арнап Испанияда оқу марафоны өткен еді. Қалаушылар романды бірнеше күн бойы үздіксіз дауыстап оқыды. Осы марафонды Испания Үкіметі басшысының орынбасары Мария-Тереса Фернандес де ла Вега ашты. Бұдан дәл 40 жыл бұрын жарыққа шыққан романды 7 бетке сыйғызып айту үшін әрбір қатысушыға 15 минуттан уақыт бөлінді.
2003 жылы Кореяда бірлесе оқуға негізінен балалар кітабы таңдалды. Бұл жоба одан кейін «Бір кітапхана – бір кітап», «Бір ауыл – бір кітап» деген жобалар түрінде көрініс тапты.
«Жаппай оқу оқиғасы» жыл сайын Англияның оңтүстік-батысындағы тұрғындарды күйзелтуде. Бұл аталған облыстың барша халқы әр жылдың қаңтарынан наурыз айына дейін бір кітап оқуды қолға ала бастады. 2006 жылы олар Жюля Вернаның «Вокруг света за 80 дней» атты кітабын оқыды.
2025 жылы «Бір ел – бір кітап» республикалық акциясы аясында әдебиетімізде өзіндік қолтаңбаларын қалдырған екі автордың шығармаларын бүкіл ел болып оқитын боламыз. Олар Тәкен Әлімқұлов пен Жұмекен Нәжімеденов - бұл есімдер қазақ әдебиеті мен мәдениетінің тарихында мәңгі қалады.
Тәкен Әлімқұлов - ақын, жазушы, әдебиет сыншысы, 1918 жылы Оңтүстік Қазақстан облысының Созақ ауданында дүниеге келген. Ол соғыстан кейінгі жылдары әдеби қызметпен айналысып, 1953 жылы М. Горький атындағы әдеби институтты бітірді. Оның шығармашылығында поэтикалық жинақтар да, проза жанрындағы шығармалар да бар, олардың арасында «Ақбоз ат», «Күрең өзен», «Тұлпарлар тағдыры» сияқты кітаптар бар. Оның әдеби-сыни зерттеулеріне ерекше назар аудару керек, оның ішінде «О прошлом и настоящем» және «Жұмбақ жан. Абай туралы деректі хикая».
Әлімқұловтың шығармалары ел психологиясының тереңдігін, дәстүрлі мәдениеттің эпикалық кеңдігін, қоғамның дамуы үшін маңызды тарихи оқиғаларды бейнелейді. Әдебиеттанушы Қансейіт Әбдезұлының айтуынша, Әлімқұлов нағыз ұлы шығармаларды жасаған эпикалық прозаның шебері болған.
Жұмекен Нәжімеденов - ақын, жазушы, аудармашы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, 1935 жылы Атырау облысында дүниеге келген. Нәжімеденов өмір бойы өлең авторы ретінде ғана емес, талантты аудармашы ретінде де қазақ әдебиетінде терең із қалдырды. Оның алғашқы «Нива» өлеңдер жинағы 1961 жылы жарық көрді, ал оның поэтикалық шығармалары тек Қазақстанда ғана емес, шетелде де танылды. Жұмекен Нәжімеденов сонымен қатар 2006 жылы қабылданған Қазақстан Республикасы әнұранының авторларының бірі болып табылады. Оның шығармашылығы қазақ поэзиясын байытты. Ол бірқатар шетелдік ақындардың шығармаларын қазақ тіліне аударды. 2010 жылы Нәжімеденов «Менің Қазақстаным» өлеңдер мен поэмалар жинағы үшін Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сыйлығына ие болды.
«Бір ел – бір кітап» акциясы аясындағы іс-шаралар оқырмандарға осы екі талантты автордың шығармалар әлеміне енуге мүмкіндік береді. Жыл бойы әдеби көрме жұмыс істейді, шығармашылық кездесулер, оқырман конференциялары өтеді, бұл Әлімқұлов пен Нәжімеденов шығармашылығының қазақ әдебиеті мен жалпы әлемдік мәдениет үшін маңызын тереңірек түсінуге мүмкіндік береді.
Акцияға қосылып, өзіңіз үшін уақыт өте келе өзектілігін жоғалтпайтын және оқырмандармен жүрек тілінде сөйлесуді жалғастыратын бір дәуірдің екі керемет дауысын ашыңыз.